چرا گاهی در روابط احساس بیارزشی میکنیم؟
احساس بیارزشی در روابط، تجربهای دردناک و متاسفانه رایج است. این حس میتواند به مرور زمان اعتماد به نفس و سلامت روان ما را تحت تاثیر قرار دهد و باعث شود از رابطه خود لذت نبریم. اما چه عواملی باعث میشوند در روابطمان این احساس ناخوشایند را تجربه کنیم؟ در اینجا 21 نکته را بررسی میکنیم که میتوانند به درک بهتر این موضوع کمک کنند:
- ✅
عدم قدردانی:
وقتی تلاشها و محبتهای شما دیده نمیشوند و مورد قدردانی قرار نمیگیرند.
- ✅
انتقاد مداوم:
دریافت انتقادهای پشت سر هم و سازنده نبودن. - ✅
بیتوجهی:
نادیده گرفته شدن نیازها و احساسات شما. - ✅
مقایسه:
مقایسه شدن با دیگران و احساس ناکافی بودن. - ✅
کنترلگری:
تحت کنترل بودن رفتارها و تصمیمات شما. - ✅
عدم احترام:
مورد بیاحترامی قرار گرفتن و نادیده گرفته شدن حقوق شما. - ✅
سوء استفاده عاطفی:
تجربه کردن رفتارهای تحقیرآمیز، تهدیدآمیز یا سرزنشکننده. - ✅
خیانت:
تجربه خیانت عاطفی یا فیزیکی. - ✅
عدم صداقت:
پنهانکاری و دروغگویی در رابطه. - ✅
عدم حمایت:
نداشتن حمایت عاطفی و روانی در زمانهای سخت. - ✅
تنهایی:
احساس تنهایی در یک رابطه، حتی زمانی که با شریک خود هستید. - ✅
عدم صمیمیت:
فقدان صمیمیت عاطفی و فیزیکی. - ✅
اختلافات حل نشده:
وجود اختلافات حل نشده که به مرور زمان روی هم انباشته میشوند. - ✅
اولویت قرار نگرفتن:
احساس اینکه شریک زندگی شما، شما را اولویت قرار نمیدهد. - ✅
عدم درک:
احساس اینکه شریک زندگی شما، شما را درک نمیکند. - ✅
تحقیر:
مورد تحقیر و تمسخر قرار گرفتن. - ✅
بیارزش شمردن نظرات:
نادیده گرفته شدن نظرات و دیدگاههای شما. - ✅
مقصر دانستن:
همیشه مقصر دانستن شما در مشکلات رابطه. - ✅
بیمسئولیتی:
شریک زندگی شما مسئولیت کارهای خود را بر عهده نمیگیرد. - ✅
نداشتن اهداف مشترک:
عدم همسویی در اهداف و برنامههای آینده. - ✅
عدم تعادل قدرت:
وجود یک عدم تعادل قدرت در رابطه، به طوری که یک طرف کنترل بیشتری داشته باشد.
این عوامل میتوانند به تدریج احساس بیارزشی را در شما تقویت کنند و باعث شوند به خود و ارزشهایتان شک کنید. شناخت این عوامل اولین قدم برای مقابله با این احساس ناخوشایند است.
چرا در روابط احساس بیارزشی میکنیم؟
1. کمبود عزت نفس
عزت نفس پایین، بذری است که در خاک ناامیدی کاشته میشود. وقتی خودمان را دوست نداریم و ارزشی برای خود قائل نیستیم، ناخودآگاه این حس را به روابطمان هم تعمیم میدهیم. فکر میکنیم لایق عشق و احترام نیستیم و همین طرز فکر، باعث میشود رفتارهایی نشان دهیم که این حس را تقویت کنند. مقایسه دائم خود با دیگران، تمرکز بر نقاط ضعف و نادیده گرفتن دستاوردها، همگی از نشانههای عزت نفس پایین هستند. بهبود عزت نفس، نیازمند خودآگاهی، پذیرش خود و تلاش برای تغییر الگوهای فکری منفی است. به خود یادآوری کنید که ارزشمند و لایق عشق هستید، درست همانطور که هستید. شروع کنید به شناخت نقاط قوت خود و برای دستاوردهای کوچکتان جشن بگیرید. به دنبال فعالیتهایی باشید که به شما احساس خوبی میدهند و در آنها مهارت دارید.
2. انتظارات غیر واقعی از رابطه
تصور یک رابطه بینقص و کاملا مطلوب، یکی از بزرگترین دلایل احساس بیارزشی است. هیچ رابطهای کامل نیست و همه روابط، فراز و نشیبهای خود را دارند. وقتی انتظارات ما با واقعیت فاصله زیادی داشته باشند، ناامید میشویم و احساس میکنیم به اندازه کافی خوب نیستیم که بتوانیم یک رابطه خوب داشته باشیم. این انتظارات غیرواقعی میتوانند ناشی از فیلمها، سریالها، کتابها و حتی شبکههای اجتماعی باشند. به جای تلاش برای رسیدن به یک رابطه خیالی، سعی کنید رابطهای واقعی و سالم را پرورش دهید. روی جنبههای مثبت رابطه تمرکز کنید و برای حل مشکلات با یکدیگر تلاش کنید. انتظارات منطقی و واقعبینانه، کلید داشتن یک رابطه رضایتبخش است.
3. مقایسه خود با دیگران
مقایسه خود با دیگران، سمی است که عزت نفس را نابود میکند. دیدن روابط دیگران از بیرون، فقط یک تصویر سطحی است و ما از عمق و جزئیات آن خبر نداریم. مقایسه، باعث میشود احساس کنیم به اندازه کافی خوب نیستیم، به اندازه کافی زیبا نیستیم، به اندازه کافی موفق نیستیم و در نتیجه، احساس بیارزشی میکنیم. به جای تمرکز بر زندگی دیگران، روی زندگی خودتان تمرکز کنید و برای رسیدن به اهدافتان تلاش کنید. هر کس مسیر خودش را دارد و مقایسه، فقط باعث اتلاف وقت و انرژی میشود. 
خودتان را با دیروزتان مقایسه کنید، نه با دیگران. به جای رقابت با دیگران، با خودتان رقابت کنید و سعی کنید هر روز بهتر از دیروز باشید.
4. عدم دریافت قدردانی
وقتی تلاشهای ما در رابطه دیده نمیشوند و قدردانی نمیشویم، احساس میکنیم ارزشی نداریم و نقش مهمی در زندگی طرف مقابل نداریم. این عدم قدردانی میتواند ناشی از عدم توجه طرف مقابل، عدم بیان کلمات محبتآمیز و یا عدم قدردانی از کارهای کوچک و بزرگ باشد. اگر احساس میکنید قدردانی نمیشوید، با طرف مقابل خود صحبت کنید و احساسات خود را بیان کنید. ممکن است طرف مقابل از احساسات شما بیخبر باشد و با بیان آنها، بتوانید به یک راهحل برسید. ابراز قدردانی، یک مهارت است که با تمرین میتوان آن را تقویت کرد. شروع کنید به قدردانی از چیزهای کوچک در زندگی خود و دیگران.
5. مورد انتقاد مداوم قرار گرفتن
انتقاد سازنده، میتواند به رشد و پیشرفت کمک کند، اما انتقاد مداوم و مخرب، میتواند عزت نفس را نابود کند و احساس بیارزشی را در ما ایجاد کند. وقتی مدام مورد انتقاد قرار میگیریم، احساس میکنیم هیچ کاری را درست انجام نمیدهیم و به اندازه کافی خوب نیستیم. اگر در رابطهای هستید که مدام مورد انتقاد قرار میگیرید، با طرف مقابل خود صحبت کنید و از او بخواهید انتقادات خود را به صورت سازنده بیان کند. اگر انتقادات غیرمنطقی و مخرب هستند، سعی کنید از خودتان محافظت کنید و مرزهای خود را مشخص کنید. به جای تمرکز بر انتقادات، روی نقاط قوت خود تمرکز کنید و برای بهبود نقاط ضعف خود تلاش کنید. به خودتان اجازه ندهید که انتقادات، شما را تعریف کنند.
6. عدم دریافت توجه کافی
همه ما نیاز به توجه داریم. وقتی در رابطهای هستیم و احساس میکنیم توجه کافی دریافت نمیکنیم، ممکن است احساس بیارزشی کنیم. این عدم توجه میتواند ناشی از مشغلههای طرف مقابل، اولویتبندیهای متفاوت و یا عدم ابراز علاقه باشد. اگر احساس میکنید توجه کافی دریافت نمیکنید، با طرف مقابل خود صحبت کنید و نیازهای خود را بیان کنید. با هم وقت بگذرانید، با هم صحبت کنید و فعالیتهایی انجام دهید که هر دوی شما از آن لذت میبرید. نیازهای خود را بشناسید و برای برآورده کردن آنها تلاش کنید.
7. مورد سوء استفاده عاطفی قرار گرفتن
سوء استفاده عاطفی، نوعی از آزار است که میتواند به شدت به عزت نفس آسیب برساند و احساس بیارزشی را در فرد ایجاد کند. سوء استفاده عاطفی میتواند شامل تحقیر، سرزنش، تهدید، کنترل، انزوا و دستکاری عاطفی باشد. اگر در رابطهای هستید که مورد سوء استفاده عاطفی قرار میگیرید، به دنبال کمک حرفهای باشید و از رابطه خارج شوید. هیچ کس حق ندارد شما را مورد سوء استفاده قرار دهد و شما لایق یک رابطه سالم و محترمانه هستید. به خودتان یادآوری کنید که شما مقصر نیستید و سوء استفاده، تقصیر فرد سوء استفادهگر است. با افراد مورد اعتماد خود صحبت کنید و از حمایت آنها بهرهمند شوید.
8. عدم داشتن استقلال فردی
وقتی بیش از حد به یک رابطه وابسته میشویم و استقلال فردی خود را از دست میدهیم، ممکن است احساس بیارزشی کنیم. استقلال فردی به معنای داشتن علایق، اهداف و دوستان خارج از رابطه است. وقتی استقلال نداریم، تمام هویت خود را در رابطه تعریف میکنیم و وقتی رابطه دچار مشکل میشود، احساس میکنیم تمام زندگیمان در حال فروپاشی است. برای حفظ استقلال فردی خود، به دنبال علایق خود باشید، با دوستان خود وقت بگذرانید و برای رسیدن به اهدافتان تلاش کنید. رابطه باید مکمل زندگی شما باشد، نه تمام آن.
9. عدم وجود صمیمیت عاطفی
صمیمیت عاطفی به معنای توانایی به اشتراک گذاشتن احساسات، افکار و ترسهای خود با طرف مقابل است. وقتی در رابطهای صمیمیت عاطفی وجود ندارد، احساس تنهایی و انزوا میکنیم. این عدم صمیمیت میتواند ناشی از ترس از آسیبپذیری، عدم اعتماد و یا عدم توانایی در بیان احساسات باشد. برای ایجاد صمیمیت عاطفی، با طرف مقابل خود صادق باشید، احساسات خود را بیان کنید و به حرفهای او گوش دهید. به او نشان دهید که به او اعتماد دارید و از او حمایت میکنید. صمیمیت عاطفی، پایه و اساس یک رابطه قوی و پایدار است. با ایجاد یک فضای امن و صمیمی، میتوانید رابطهای عمیقتر و معنادارتر داشته باشید.
10. برآورده نشدن نیازهای اساسی
همه ما نیازهای اساسی داریم که برای احساس خوشبختی و رضایت در زندگی باید برآورده شوند. این نیازها میتواند شامل نیاز به امنیت، تعلق، احترام و عشق باشد. وقتی این نیازها در یک رابطه برآورده نمیشوند، احساس نارضایتی و بیارزشی میکنیم. نیازهای خود را بشناسید و با طرف مقابل خود در مورد آنها صحبت کنید. با هم تلاش کنید تا نیازهای یکدیگر را برآورده کنید و یک رابطه رضایتبخش داشته باشید. رابطه باید به شما احساس امنیت، تعلق، احترام و عشق بدهد. اگر رابطهای نمیتواند این نیازها را برآورده کند، ممکن است لازم باشد آن رابطه را ترک کنید.
11. گیر افتادن در الگوهای رفتاری منفی
گاهی اوقات، ما ناخودآگاه در الگوهای رفتاری منفی در روابطمان گیر میافتیم که باعث ایجاد احساس بیارزشی میشود. این الگوها میتواند شامل پرخاشگری، انفعال، قربانی شدن و یا کنترلگری باشد. برای رهایی از این الگوها، باید ابتدا آنها را شناسایی کنید و سپس با کمک یک متخصص، الگوهای رفتاری سالمتری را یاد بگیرید. صبور باشید و به خودتان فرصت دهید تا پیشرفت کنید. 
با شناسایی و تغییر الگوهای رفتاری منفی، میتوانید روابط سالمتر و رضایتبخشتری داشته باشید. با کمک یک متخصص، میتوانید الگوهای رفتاری خود را تغییر دهید و زندگی بهتری داشته باشید.
12. عدم وجود مرزهای سالم
مرزهای سالم، خطوطی هستند که ما برای محافظت از خودمان در روابطمان تعیین میکنیم. این مرزها شامل مرزهای فیزیکی، عاطفی و ذهنی است. وقتی مرزهای سالمی نداریم، دیگران میتوانند از ما سوء استفاده کنند و ما احساس بیارزشی میکنیم. مرزهای خود را مشخص کنید و به دیگران اطلاع دهید. به مرزهای خود احترام بگذارید و به دیگران اجازه ندهید از آنها عبور کنند. با تعیین مرزهای سالم، میتوانید روابط سالمتر و محترمانهتری داشته باشید. به خودتان اجازه ندهید که دیگران از شما سوء استفاده کنند.
13. نادیده گرفتن نیازهای شخصی
وقتی بیش از حد بر نیازهای دیگران تمرکز میکنیم و نیازهای شخصی خود را نادیده میگیریم، احساس میکنیم ارزشی برای خود قائل نیستیم. به نیازهای خود توجه کنید و برای برآورده کردن آنها تلاش کنید. به خودتان زمان بدهید، به علایق خود بپردازید و از زندگی لذت ببرید. با مراقبت از خود، میتوانید رابطه بهتری با دیگران داشته باشید. خودتان را در اولویت قرار دهید و از زندگی لذت ببرید.
14. مورد خیانت قرار گرفتن
خیانت، یکی از دردناکترین تجربههایی است که میتواند در یک رابطه رخ دهد و باعث ایجاد احساس بیارزشی و ناامنی شود. اگر مورد خیانت قرار گرفتهاید، به خودتان زمان بدهید تا با احساسات خود کنار بیایید. به دنبال حمایت باشید و با افراد مورد اعتماد خود صحبت کنید. تصمیم بگیرید که آیا میخواهید رابطه را ادامه دهید یا خیر. اگر تصمیم به ادامه رابطه دارید، به دنبال مشاوره باشید تا بتوانید اعتماد را دوباره برقرار کنید. به خودتان اجازه ندهید که این تجربه، شما را تعریف کند.
15. ترس از طرد شدن
ترس از طرد شدن، یکی از شایعترین ترسها در روابط است. این ترس میتواند باعث شود ما رفتارهایی انجام دهیم که باعث طرد شدن ما شوند. برای غلبه بر ترس از طرد شدن، باید عزت نفس خود را افزایش دهید و به خودتان یادآوری کنید که ارزشمند و دوستداشتنی هستید. به جای تلاش برای راضی کردن همه، خودتان باشید و به نیازهای خود توجه کنید. با افزایش اعتماد به نفس، میتوانید ترس از طرد شدن را کاهش دهید و روابط سالمتری داشته باشید. به خودتان اجازه ندهید که ترس، شما را کنترل کند. با غلبه بر ترس از طرد شدن، میتوانید زندگی شادتر و رضایتبخشتری داشته باشید. 
16. داشتن سابقه روابط ناموفق
داشتن سابقه روابط ناموفق، میتواند باعث ایجاد احساس بیارزشی و ناامیدی در مورد روابط شود. ممکن است فکر کنید که هرگز نمیتوانید یک رابطه موفق داشته باشید. به خودتان زمان بدهید تا التیام یابید و دوباره آماده ورود به یک رابطه جدید شوید. به دنبال یک رابطه سالم و محترمانه باشید و از روابطی که به شما آسیب میزنند، دوری کنید. سوابق گذشته، نباید آینده شما را تعیین کنند. با یادگیری از اشتباهات گذشته، میتوانید روابط موفقتری داشته باشید.
17. عدم وجود اهداف مشترک
وقتی در یک رابطه اهداف مشترکی وجود ندارد، ممکن است احساس کنید که با طرف مقابل خود در یک مسیر نیستید و از هم دور میشوید. با طرف مقابل خود در مورد اهداف خود صحبت کنید و سعی کنید اهداف مشترکی پیدا کنید. با هم برای رسیدن به این اهداف تلاش کنید و از یکدیگر حمایت کنید. داشتن اهداف مشترک، میتواند رابطه شما را قویتر و پایدارتر کند. با هم برای ساختن یک آینده مشترک تلاش کنید. اهداف مشترک، میتواند به شما انگیزه دهد و رابطه شما را معنادارتر کند.
18. عدم وجود حمایت عاطفی متقابل
حمایت عاطفی متقابل، یکی از مهمترین جنبههای یک رابطه سالم است. وقتی در یک رابطه حمایت عاطفی وجود ندارد، ممکن است احساس تنهایی و انزوا کنید. به طرف مقابل خود نشان دهید که از او حمایت میکنید و در کنارش هستید. به حرفهای او گوش دهید، با او همدلی کنید و به او کمک کنید تا با مشکلاتش کنار بیاید. 
از او بخواهید که از شما هم حمایت کند و نیازهای خود را بیان کنید. حمایت عاطفی متقابل، میتواند رابطه شما را قویتر و پایدارتر کند. با حمایت از یکدیگر، میتوانید از پس هر چالشی برآیید.
19. قرار گرفتن در یک رابطه یک طرفه
در یک رابطه یک طرفه، یکی از طرفین تلاش بیشتری برای حفظ رابطه میکند و نیازهای طرف دیگر را در اولویت قرار میدهد، در حالی که طرف دیگر کمتر تلاش میکند و نیازهای خود را در اولویت قرار میدهد. اگر در یک رابطه یک طرفه هستید، با طرف مقابل خود صحبت کنید و احساسات خود را بیان کنید. اگر طرف مقابل حاضر به تغییر نیست، ممکن است لازم باشد این رابطه را ترک کنید. نباید برای جلب توجه و محبت، التماس کنید. به خودتان احترام بگذارید و از روابطی که به شما آسیب میزنند، دوری کنید. شما لایق یک رابطه متقابل و سالم هستید.
20. عدم توانایی در برقراری ارتباط موثر
برقراری ارتباط موثر، یکی از مهمترین مهارتها در هر رابطه است. وقتی نمیتوانیم به طور موثر با طرف مقابل خود ارتباط برقرار کنیم، ممکن است سوء تفاهمهایی ایجاد شود که باعث ایجاد احساس بیارزشی شود. برای بهبود مهارتهای ارتباطی خود، یاد بگیرید که به طور واضح و مستقیم صحبت کنید، به حرفهای طرف مقابل گوش دهید و احساسات خود را به طور صحیح بیان کنید. به دنبال راهحلهای برد-برد باشید و سعی کنید به توافق برسید. برقراری ارتباط موثر، میتواند رابطه شما را قویتر و پایدارتر کند. هم به نیازهای خود توجه کنید و هم به نیازهای طرف مقابل. با بهبود مهارتهای ارتباطی خود، میتوانید روابط سالمتری داشته باشید.
21. حضور در رابطه به دلایل اشتباه
گاهی اوقات، ما به دلایل اشتباه در یک رابطه میمانیم، مانند ترس از تنهایی، احساس گناه، یا امید به تغییر طرف مقابل. این دلایل میتواند باعث ایجاد احساس بیارزشی شود. اگر رابطه به شما آسیب میزند، ممکن است لازم باشد آن را ترک کنید. نباید به خاطر ترس یا گناه، در یک رابطه نامناسب بمانید. به خودتان احترام بگذارید و به دنبال خوشبختی خود باشید. شما لایق یک رابطه هستید که در آن احساس ارزشمندی و عشق کنید.
